Giới thiệu chung
Thu phí không dừng, hay còn gọi là thu phí điện tử (Electronic Toll Collection - ETC), là một hình thức thu phí giao thông hiện đại được nhiều quốc gia trên thế giới ứng dụng từ những năm 1990. Tại Việt Nam, hệ thống này chính thức đi vào hoạt động trên các tuyến đường cao tốc từ ngày 1/8/2022, đánh dấu bước tiến quan trọng trong quản lý và thu phí giao thông. Trong số nhiều công nghệ thu phí không dừng, RFID (Radio frequency identification) là một trong những công nghệ được ưa chuộng và áp dụng rộng rãi tại Việt Nam.
Công nghệ thu phí không dừng tại Việt Nam
Thu phí không dừng (ETC) là sự đổi mới trong quản lý và thu phí giao thông tại Việt Nam, mang lại sự tiện lợi và linh hoạt cho người dùng. Thông qua thẻ định danh gắn trên kính hoặc đèn xe, phương tiện có thể thoải mái lưu thông qua trạm thu phí mà không cần dừng lại.
Dán thẻ định danh RFID lên kính trước ô tô
Dán thẻ định danh RFID lên đèn xe ô tô
1. Công nghệ RFID
Có hai công nghệ thu phí tự động phổ biến trên thế giới là RFID (Nhận dạng tần số vô tuyến) và DSRC (Giao tiếp tầm ngắn chuyên dụng). Trong đó, công nghệ RFID thường được sử dụng rộng rãi hơn, với ưu điểm là mức độ nhận diện cao, dễ lắp đặt, mở rộng và chi phí rẻ.
Công nghệ RFID là công nghệ được lựa chọn để áp dụng vào phần mềm thu phí không dừng tại Việt Nam. Công nghệ này sử dụng trường điện từ để tự động nhận dạng và theo dõi các thẻ hỗ trợ được gắn vào đối tượng.
>>> Xem thêm: CẨM NANG RFID TỪ A ĐẾN Z DÀNH CHO DOANH NGHIỆP
Hệ thống thu phí không dừng tại nước ta hiện nay gồm thiết bị đầu đọc RFID được gắn trên giá long môn tại trạm thu phí và thẻ định danh RFID - còn gọi là thẻ thu phí không dừng được gắn trên phương tiện.
2. Nguyên tắc hoạt động của hệ thống thu phí không dừng RFID
Hệ thống thu phí không dừng ETC
Khi phương tiện đi qua trạm BOT, hệ thống thu phí không dừng RFID sẽ hoạt động như sau:
- Bước 1: Hệ thống thu phí kích hoạt camera chụp biển số và thiết bị đầu đọc RFID sẽ đọc thẻ thu phí không dừng RFID.
- Bước 2: Hệ thống gửi thông tin và hình ảnh của xe về trung tâm dữ liệu.
- Bước 3: Trung tâm dữ liệu kiểm tra thông tin thẻ định danh RFID và tài khoản giao thông, tài khoản liên kết của chủ phương tiện.
- Bước 4: Nếu xe đủ điều kiện, hệ thống tự động trừ số tiền tương ứng từ tài khoản người dùng, phát tín hiệu cho ăng-ten nâng barrier, đồng thời gửi tin nhắn thông báo giao dịch cho chủ phương tiện.
Công nghệ này đạt khả năng nhận diện chuẩn xác trên 98% trong mọi điều kiện thời tiết và môi trường.
>>> Xem thêm: THẺ RFID LÀ GÌ? GIỚI THIỆU VỀ THẺ RFID UHF
So sánh hệ thống thu phí ETC và hệ thống thu phí MTC
Trong hệ thống thu phí giao thông tại Việt Nam, có sự chuyển đổi từ thu phí truyền thống một dừng (MTC - Manual Toll Collection) sang hình thức thu phí không dừng (ETC - Electronic Toll Collection). So sánh giữa hai loại hệ thống thu phí này giúp hiểu rõ những ưu và nhược điểm của mỗi hình thức, từ đó đánh giá được sự tiến bộ và tính hiệu quả của công nghệ mới.
| Đặc điểm | ETC - Thu phí không dừng | MTC - Thu phí một dừng |
| Công nghệ | Nhận dạng qua tần số vô tuyến (RFID). | Tự động nhận dạng biển số (OCR). |
| Công cụ | Đầu đọc RFID; Thẻ định danh RFID. | Vé giấy; Hóa đơn. |
| Thanh toán | Nạp tiền trực tiếp; Nạp tiền online; Tự động thanh toán. | Trả tiền mặt trực tiếp tại trạm BOT. |
| Phương tiện qua trạm | Giảm tốc độ, không dừng. | Dừng để mua vé giấy, lấy hóa đơn. |
So sánh giữa ETC và MTC cho thấy rõ sự khác biệt về tiện ích và hiệu suất. ETC giúp giảm thiểu thời gian chờ đợi, ùn tắc và giảm ô nhiễm do khí thải. Đối với nhà nước, ETC hỗ trợ xây dựng dữ liệu giao thông quốc gia chính xác và nhanh chóng, cũng như phát triển hạ tầng giao thông quốc gia. Đối với nhà cung cấp dịch vụ, ETC mang lại sự minh bạch, tránh thất thoát phí và giúp tiết kiệm chi phí nhân sự và vé giấy.
So sánh công nghệ thu phí không dừng RFID và DSRC
Việt Nam hiện nay đã chọn sử dụng công nghệ thu phí không dừng RFID trong khi một số nước châu Âu và Singapore lại ưa chuộng công nghệ DSRC. Sự chênh lệch giữa hai công nghệ này không chỉ xuất phát từ khía cạnh kỹ thuật mà còn dựa trên các yếu tố văn hóa, môi trường giao thông và chi phí lắp đặt.
1. Chi phí triển khai
Công nghệ DSRC
- Các nước châu Âu sử dụng DSRC cần lắp đặt các cục thu OBU trong mỗi xe, chi phí từ 8-10 Euro (khoảng 190.000-240.000 đồng).
- Thời gian sử dụng pin của thiết bị này là khoảng 5 năm hoặc lâu hơn.
Công nghệ RFID
- Việt Nam sử dụng RFID có chi phí triển khai rẻ hơn nhiều, hiện đang là 120.000 đồng/ lần dán thẻ.
- RFID không yêu cầu pin, mỗi thẻ có thể sử dụng suốt vòng đời của xe.
- Các đơn vị cung cấp thẻ đầu tiên ở Việt Nam (ePass của VDTC và Etag của VETC) đều cung cấp dán thẻ miễn phí trong giai đoạn đầu.
2. Phạm vi sử dụng
Công nghệ DSRC
- DSRC được sử dụng ở liên minh châu Âu và Singapore.
Công nghệ RFID
- RFID được sử dụng rộng rãi ở phần lớn các nước, bao gồm Việt Nam và nhiều bang ở Mỹ.
3. Tính đa dạng
- RFID có tính đa dạng cao hơn, không chỉ được áp dụng trong thu phí không dừng mà còn trong quản lý giao thông, bãi xe, kiểm soát ra vào công sở, tạo sự tiện ích cho người dùng.
4. Tính bảo mật
Công nghệ DSRC
- DSRC có độ bảo mật cao hơn, với thông tin lưu trữ trong thiết bị OBU gắn trên phương tiện, khó thay đổi.
Công nghệ RFID
- RFID có độ bảo mật kém hơn vì thẻ không lưu trữ thông tin và có thể bóc ra dán lại, dễ gặp tình trạng gian lận.
- Để tăng cường bảo mật, một số nước đã tích hợp công nghệ RFID vào biển số xe để nhận dạng phương tiện điện tử (EVI), giảm nguồn lực phân phối thẻ và đảm bảo dữ liệu chính xác.
| Đặc điểm | Công nghệ DSRC (Dedicated short-range communication) |
Công nghệ RFID (Radio frequency identification) |
| Tần số sử dụng | 5.8GHz. | 918 - 923 MHz. |
| Tỷ lệ nhận diện phương tiện | Tốt | Tốt |
| Thiết bị đầu cuối | Sử dụng thiết bị OBU lắp trong xe. | Sử dụng thẻ RFID gắn trên kính xe hoặc đèn xe. |
| Cấp nguồn cho thiết bị đầu cuối | Có phải cấp nguồn/ hoặc sử dụng pin. | Không phải cấp nguồn (Thẻ RFID thụ động). |
| Chi phí thiết bị đầu cuối | Cao (30-40 USD). | Thấp (1-2 USD). |
| Khả năng mở rộng dịch vụ thu phí ETC | Thấp (Chi phí thiết bị đầu cuối cao). | Cao (Chi phí thiết bị đầu cuối thấp). |
| Khả năng triển khai lắp đặt | Bình thường. | Dễ dàng. |
| Khả năng triển khai mở rộng dịch vụ ITS | Tốt hơn (Có khả năng triển khai mở rộng tốt hơn cho các dịch vụ giao thông thông minh - ITS). | Tốt (Có khả năng triển khai mở rộng cho các dịch vụ giao thông thông minh - ITS). |
Thông qua việc so sánh giữa RFID và DSRC cho thấy mỗi công nghệ đều có những đặc tính riêng biệt và phù hợp với điều kiện sử dụng khác nhau. Việc chọn lựa giữa chúng phụ thuộc vào nhu cầu và điều kiện cụ thể của từng quốc gia.
Tổng kết
Triển khai công nghệ thu phí không dừng RFID tại Việt Nam có thể giải quyết bài toán thu phí linh hoạt hơn, đồng thời có thể sử dụng thu phí để điều tiết giao thông trong hệ sinh thái giao thông thông minh. Tuy nhiên, để chuyển từ giai đoạn hiện tại đến giai đoạn cao hơn, cần phải đảm bảo tỷ lệ phương tiện được dán thẻ cao, cơ chế quản lý nghiêm túc và quyền lợi cho các đơn vị liên quan.
>>> Xem thêm:
GIẢI PHÁP IN ẤN BẢO MẬT ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ RFID CHO DOANH NGHIỆP
QUẢN LÝ HÀNG TỒN KHO CỦA BỆNH VIỆN BẰNG CÔNG NGHỆ RFID UHF
PHÂN BIỆT SỰ KHÁC NHAU GIỮA CÔNG NGHỆ RFID VÀ NFC CHO NGƯỜI MỚI
HỆ THỐNG QUẢN LÝ FILE TÀI LIỆU BẰNG CÔNG NGHỆ RFID CHO HỒ SƠ BỆNH NHÂN, HỒ SƠ VỤ ÁN, GIẤY TỜ XE,..
