Mật Mã Dân Sự Là Gì? Cách Phân Biệt Loại Sản Phẩm Theo Nghị Định 58/2016/NĐ-CP

Trong thời đại công nghệ số phát triển mạnh mẽ như hiện nay, việc bảo mật thông tin đã trở thành một vấn đề cấp thiết không chỉ đối với các cơ quan nhà nước mà còn cho cả doanh nghiệp và cá nhân. Mật mã dân sự - một khái niệm tưởng chừng như xa lạ nhưng lại đang ngày càng gần gũi với cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Từ việc thanh toán điện tử, mua sắm trực tuyến đến bảo vệ thông tin cá nhân trên mạng xã hội, tất cả đều có sự tham gia của các sản phẩm mật mã dân sự.

Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện về mật mã dân sự, từ định nghĩa, cách phân biệt các sản phẩm, đến những yêu cầu pháp lý để kinh doanh và nhập khẩu. Với sự hỗ trợ từ các nguồn thông tin chính thống và kinh nghiệm thực tiễn của Tân Hưng Hà, chúng tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về lĩnh vực này và cách áp dụng đúng quy định pháp luật.

Khái niệm mật mã dân sự theo quy định pháp luật Việt Nam

Theo Nghị định 53/2022/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý mật mã dân sự, mật mã dân sự (MMDS) được định nghĩa là:

"Mật mã dân sự là phương pháp, kỹ thuật được sử dụng để mã hóa, giải mã thông tin, xác thực, kiểm tra tính toàn vẹn của thông tin, tạo và kiểm tra chữ ký số nhằm đảm bảo an toàn thông tin mạng trong lĩnh vực dân sự."

Nói một cách đơn giản, mật mã dân sự bao gồm các kỹ thuật, thiết bị hoặc phần mềm được thiết kế để mã hóa, bảo vệ và xác thực thông tin trong các lĩnh vực dân sự, như ngân hàng, tài chính, thương mại điện tử hoặc các hệ thống công nghệ thông tin của doanh nghiệp.

Những sản phẩm này không phục vụ mục đích bảo mật thông tin thuộc phạm vi nhà nước mà chủ yếu được sử dụng để bảo vệ dữ liệu cá nhân hoặc tổ chức.

Các hình thức sản phẩm mật mã dân sự

Danh mục sản phẩm mật mã dân sự được quy định tại Nghị định số 58/2016/NĐ-CP, bao gồm nhưng không giới hạn ở:

Cách phân biệt sản phẩm mật mã dân sự theo quy định pháp luật

1. Dựa vào mục đích sử dụng

Sản phẩm mật mã dân sự được thiết kế để bảo vệ thông tin không thuộc phạm vi bí mật nhà nước. 

Ví dụ, một thiết bị tường lửa dùng trong mạng nội bộ của doanh nghiệp là sản phẩm mật mã dân sự, trong khi hệ thống mã hóa thông tin quân sự không thuộc danh mục này.

2. Dựa vào danh mục sản phẩm

Theo Phụ lục I, Nghị định 58/2016/NĐ-CP, sản phẩm mật mã dân sự được phân loại thành ba nhóm chính:

• Nhóm 1: Sản phẩm cần giấy phép kinh doanh, chứng nhận hợp quy và giấy phép nhập khẩu (ví dụ: thiết bị sinh khóa mật mã).
• Nhóm 2: Sản phẩm cần giấy phép kinh doanh và giấy phép nhập khẩu nhưng không cần chứng nhận hợp quy (ví dụ: một số thiết bị định tuyến).
• Nhóm 3: Sản phẩm chỉ cần giấy phép kinh doanh (ví dụ: phần mềm mã hóa không nhập khẩu).

3. Dựa vào mã HS

Mã HS (Harmonized System) được sử dụng để xác định sản phẩm mật mã dân sự trong hoạt động xuất nhập khẩu. Các mã HS phổ biến bao gồm:

• 84.43: Máy in, máy sao chép có chức năng mã hóa.
• 84.71: Máy tính và thiết bị xử lý dữ liệu tự động.
• 8517: Thiết bị viễn thông, như bộ định tuyến hoặc thiết bị Wifi.
• 8523: Đĩa, băng từ hoặc phương tiện lưu trữ dữ liệu có mã hóa.

>>> Xem thêm: Hướng Dẫn Tra Mã HS Code Bằng Biểu Thuế Xuất Nhập Khẩu 2025

4. Dựa vào tính năng kỹ thuật

Sản phẩm mật mã dân sự thường có các đặc điểm kỹ thuật đặc trưng, như:

• Thuật toán mã hóa: Sử dụng các thuật toán bảo mật như AES, RSA hoặc SHA để mã hóa dữ liệu.
• Khả năng xác thực: Hỗ trợ xác thực thông điệp hoặc danh tính (ví dụ, OTP, chữ ký số).
• Khả năng chống tấn công: Được kiểm định để đảm bảo an toàn trước các cuộc tấn công như DDoS hoặc brute force.

5. Các bước kiểm tra và xác định

• Bước 1: Xem xét mô tả kỹ thuật, chức năng sản phẩm có liên quan đến mã hóa, bảo mật, xác thực thông tin hay không.
• Bước 2: Đối chiếu mã HS và tên gọi sản phẩm với danh mục quy định tại các Nghị định 58/2016/NĐ-CP, 53/2018/NĐ-CP, 32/2023/NĐ-CP.
• Bước 3: Nếu sản phẩm thỏa mãn cả ba yếu tố (mã HS, tên gọi, chức năng mật mã), thì được xác định là sản phẩm mật mã dân sự.
• Bước 4: Nếu không rõ, doanh nghiệp nên liên hệ Ban Cơ yếu Chính phủ để xác nhận và thực hiện thủ tục pháp lý cần thiết.

* Lưu ý loại trừ:

Thiết bị thông thường không có chức năng mật mã (chỉ đọc, ghi, truyền dữ liệu mà không mã hóa, bảo mật, xác thực) không thuộc nhóm sản phẩm mật mã dân sự và không cần xin giấy phép kinh doanh, nhập khẩu sản phẩm mật mã dân sự.

Câu hỏi thường gặp về mật mã dân sự

1. Mật mã dân sự có khác gì với mật mã quân sự?

Mật mã dân sự được thiết kế cho các ứng dụng thương mại và dân sự, có thể được công khai và thương mại hóa. Trong khi đó, mật mã quân sự được sử dụng cho mục đích quốc phòng, an ninh và thường được bảo mật nghiêm ngặt.

Dưới đây là bảng so sánh ngắn gọn:

2. Sản phẩm Wifi thông thường có phải là sản phẩm mật mã dân sự không?

Không phải tất cả thiết bị Wifi đều là sản phẩm mật mã dân sự. Doanh nghiệp cần xác nhận với cơ quan hải quan hoặc xin giấy xác nhận rằng thiết bị không thuộc danh mục mật mã dân sự để thông quan dễ dàng.

3. Không xin giấy phép kinh doanh có bị phạt không?

Có, doanh nghiệp kinh doanh sản phẩm mật mã dân sự mà không có giấy phép sẽ bị phạt từ 40.000.000 đến 50.000.000 VNĐ và có thể bị tịch thu tang vật.

4. Làm thế nào để kiểm tra sản phẩm có cần chứng nhận hợp quy?

Doanh nghiệp nên tham khảo danh mục sản phẩm tại Phụ lục I, Nghị định 58/2016/NĐ-CP hoặc liên hệ trực tiếp Cục Quản lý Mật mã dân sự để được tư vấn cụ thể.

5. Sản phẩm nào không thuộc nhóm mật mã dân sự?

Thiết bị thông thường không có chức năng mã hóa, bảo mật, xác thực thông tin, ví dụ: máy in, máy quét mã vạch cơ bản.

Kết luận

Mật mã dân sự đóng vai trò không thể thiếu trong việc bảo vệ thông tin trong thời đại số hóa. Hiểu rõ cách phân biệt sản phẩm mật mã dân sự và tuân thủ các quy định pháp luật không chỉ giúp doanh nghiệp tránh các rủi ro pháp lý mà còn tạo lợi thế cạnh tranh trong việc cung cấp các giải pháp bảo mật chất lượng cao.

Hãy đảm bảo rằng doanh nghiệp của bạn không chỉ tuân thủ pháp luật mà còn dẫn đầu trong việc cung cấp các giải pháp bảo mật tiên tiến.

Tân Hưng Hà – Đối tác tin cậy trong lĩnh vực mã vạch, RFID và giải pháp tự động hoá cho doanh nghiệp Việt!