Lốp xe, một thành phần cơ bản nhất của giao thông vận tải, đang trải qua một cuộc chuyển mình ngoạn mục. Từ một sản phẩm cao su thụ động, chúng đang trở thành một thực thể số hóa, một mắt xích thông minh trong chuỗi kết nối vạn vật. Ở trung tâm của sự chuyển đổi này là công nghệ RFID (Định danh qua tần số vô tuyến), một công nghệ không còn mới nhưng đang được định nghĩa lại với những ứng dụng đột phá, hứa hẹn định hình tương lai của ngành công nghiệp lốp xe và hơn thế nữa.
Sự ra đời của "lốp xe biết nói"
Trong nhiều thập kỷ, ngành công nghiệp lốp xe phụ thuộc vào Dãy số nhận dạng lốp (TIN) được in nổi trên thành lốp. Phương pháp thủ công này tồn tại nhiều hạn chế: dễ bị mài mòn theo thời gian, không thể đọc từ xa và thiếu khả năng cung cấp dữ liệu theo thời gian thực. Điều này tạo ra những lỗ hổng lớn trong việc quản lý chuỗi cung ứng, đảm bảo tuân thủ quy định và tối ưu hóa vòng đời sản phẩm.
Bối cảnh đó đã thúc đẩy một sự hợp tác chiến lược giữa Michelin, gã khổng lồ trong lĩnh vực lốp xe toàn cầu và Beontag, một trong những nhà sản xuất tag thông minh RFID và NFC hàng đầu thế giới . Bắt đầu từ năm 2019, hai tập đoàn này đã cùng nhau phát triển từ đầu một thế hệ lốp thông minh mới, được nhúng chip RFID tần số siêu cao (UHF). Sau nhiều năm nghiên cứu và phát triển cùng hàng loạt bài kiểm tra độ tin cậy, sản phẩm cuối cùng là một chiếc lốp được kết nối bền bỉ, có khả năng hoạt động tới một triệu kilomet, kể cả sau quá trình tái gia công vốn thường thấy ở lốp xe tải.
Bên trong trái tim số của lốp xe
Vậy, công nghệ RFID trong lốp xe hoạt động như thế nào? Về bản chất, đây là một công nghệ thụ động, không cần pin. Thẻ RFID được nhúng vào lốp bao gồm một chip và ăng-ten, được bảo vệ bởi hai miếng cao su và được lưu hóa trong quá trình sản xuất lốp. Kết cấu này đảm bảo thẻ có thể chịu đựng được mọi tác động, điều kiện thời tiết và sự lão hóa trong suốt vòng đời của lốp.
Điều làm cho công nghệ này trở nên đặc biệt là tính tiêu chuẩn hóa cao. Ngành công nghiệp lốp xe toàn cầu đã thống nhất áp dụng một bộ 4 tiêu chuẩn ISO (20909, 20910, 20911 và 20912) được công bố vào năm 2019 và 2020, quy định về giao thức truyền thông, định dạng số sê-ri lốp (theo chuẩn SGTIN-96 của GS1) cũng như các phương pháp kiểm tra . Mỗi thẻ RFID chứa một định danh duy nhất (SGTIN), bao gồm mã công ty, mã sản phẩm và số sê-ri sản xuất, được khóa vĩnh viễn để đảm bảo tính xác thực.
Thành phần và chức năng của hệ thống RFID trong lốp xe:
| Thành phần | Mô tả | Chức năng/Lợi ích |
| Phần cứng | Chip, ăng-ten được bảo vệ bởi cao su và lưu hóa trong lốp . | Chịu nhiệt, áp suất cao; tồn tại suốt vòng đời lốp. |
| Định danh (ID) | Mã SGTIN-96 duy nhất, được permalock . |
Cung cấp "số căn cước" không thể giả mạo cho mỗi chiếc lốp. |
| Dịch vụ Đám mây | API tiêu chuẩn để truy cập dữ liệu dựa trên ID . |
Cho phép các bên (nhà sản xuất, đại lý, nhà tái chế) truy cập thông tin một cách có kiểm soát. |
Để giải quyết bài toán kết nối dữ liệu giữa các nhà sản xuất lốp xe khác nhau, Tổ chức Dịch vụ Dữ liệu Toàn cầu (GDSO) đã được thành lập. GDSO đóng vai trò như một "không gian dữ liệu công nghiệp", cung cấp các kết nối như Dịch vụ Thông tin Lốp xe, cho phép các bên (ví dụ: nhà tái chế) truy xuất dữ liệu chuẩn hóa liên quan đến mỗi chiếc lốp từ cơ sở dữ liệu của nhà sản xuất tương ứng thông qua một API tiêu chuẩn .
Từ truy xuất nguồn gốc đến Kinh tế Tuần hoàn
Việc tích hợp RFID không chỉ dừng lại ở việc cải thiện hiệu quả sản xuất. Nó tạo ra một hệ sinh thái dịch vụ và giá trị hoàn toàn mới xuyên suốt vòng đời của lốp xe.
1. Truy xuất nguồn gốc toàn diện và minh bạch
Từ nhà máy sản xuất, quá trình phân phối, lắp đặt, bảo dưỡng, cho đến khi thay thế và tái chế, mọi dấu mốc của chiếc lốp đều có thể được ghi lại và theo dõi một cách tự động. Điều này giúp giảm thiểu sai sót thủ công, tối ưu hóa quản lý tồn kho và chống lại nạn hàng giả một cách hiệu quả.
2. Tuân thủ quy định tương lai
Một động lực quan trọng cho sự phát triển này đến từ các quy định mới của Liên minh Châu Âu. Quy định Ecodesign cho Sản phẩm Bền vững (ESPR) sẽ bắt buộc áp dụng Hộ chiếu sản phẩm số (DPP) cho lốp xe trong giai đoạn 2028-2030. DPP là một hồ sơ kỹ thuật số chứa đựng thông tin về tác động môi trường, thành phần vật liệu và dữ liệu vòng đời của sản phẩm. RFID chính là chìa khóa công nghệ để lốp xe đáp ứng yêu cầu này, biến mỗi chiếc lốp thành một thực thể minh bạch về dữ liệu ngay từ khi xuất xưởng.
3. Thúc đẩy kinh tế tuần hoàn
Đây có lẽ là đóng góp quan trọng nhất của RFID vào tính bền vững. Khi một chiếc lốp hết hạn sử dụng, thẻ RFID nhúng bên trong vẫn hoạt động, cung cấp thông tin chính xác về thông số kỹ thuật, lịch sử sửa chữa và số lần tái gia công. Nhờ đó, các nhà tái chế có thể phân loại chính xác và tối ưu hóa quy trình tái chế hoặc tái sử dụng.
Laurent Couturier, thiết kế hệ thống RFID tại Michelin, nhấn mạnh: "Hệ thống này cho phép theo dõi chính xác, tự động hóa từng chiếc lốp từ sản xuất đến tái gia công hoặc tái chế. Thẻ RFID lốp cải thiện hiệu suất công nghiệp trong khi vẫn đáp ứng các yêu cầu sinh thái ngày nay" .
Tác động của RFID tới các giai đoạn trong vòng đời lốp xe:
| Giai đoạn | Tình trạng cũ | Ứng dụng RFID |
| Sản xuất & Phân phối | Theo dõi thủ công bằng mã TIN, dễ nhầm lẫn. |
Tự động hóa hoàn toàn logistics đầu vào/đầu ra, quản lý kho thông minh . |
| Sử dụng & Bảo dưỡng | Khó theo dõi lịch sử lốp, xoay lốp không tối ưu. |
Quản lý thông tin bảo hành, hỗ trợ xoay lốp (đông/hè), bảo dưỡng dự đoán . |
| Cuối vòng đời | Phân loại dựa trên hình thức, khó xác định khả năng tái chế/tái gia công. |
Cung cấp dữ liệu chính xác để phân loại bền vững, phục vụ tái chế và DPP . |
Kết nối với bức tranh rộng hơn về tính bền vững
Sự phát triển của lốp thông minh không diễn ra một cách biệt lập, mà là một phần của xu hướng lớn hơn: sự dịch chuyển toàn cầu hướng tới giao thông bền vững. Ngành giao thông vận tải đóng góp tới một phần tư lượng khí thải CO₂ toàn cầu. Do đó, mọi cải tiến nhằm giảm tiêu hao nhiên liệu, kéo dài tuổi thọ sản phẩm và thúc đẩy tái chế đều có ý nghĩa quan trọng.
Các khía cạnh của giao thông bền vững bao gồm việc chuyển đổi sang xe điện, chia sẻ phương tiện, micromobility (xe đạp, scooter điện) và hệ thống giao thông công cộng hiệu quả hơn. Lốp xe thông minh, với khả năng giảm lực cán lăn (nhờ vật liệu mới như silica) và tối ưu hóa bảo dưỡng, góp phần trực tiếp vào việc nâng cao hiệu quả năng lượng cho tất cả các phương thức vận tải này, đặc biệt là xe điện vốn rất nhạy cảm với hiệu suất của lốp.
Tầm nhìn hướng tới tương lai
Sự hợp tác giữa Michelin và Beontag không chỉ dừng lại ở một sản phẩm; nó đang đặt nền móng cho một hệ sinh thái kết nối mới. Suchi Srinivasan, Phó Chủ tịch Chuyển đổi Số của Beontag, chia sẻ:"Chúng tôi vô cùng tự hào về những gì đã đạt được trong giai đoạn đầu của mối quan hệ đối tác với Michelin. Với tư cách là một đối tác dẫn đầu về đổi mới, chúng tôi đã làm việc chăm chỉ để phát triển công nghệ và khả năng bền bỉ cần thiết trong những chiếc lốp được tích hợp RFID này, đảm bảo chúng phù hợp với nhu cầu của các phương tiện hiện đại".
Các sản phẩm thương mại đầu tiên được trang bị TireTag Gen4 đã ra mắt vào quý I năm 2025 và dự kiến sẽ được áp dụng rộng rãi hơn trên khắp châu Âu và châu Á trong phần còn lại của thập kỷ này. Sự kiện Tire Technology Expo 2025 tại Hannover, Đức vào tháng 3/2025 là một minh chứng cho thấy xu hướng này đang nhận được sự quan tâm mạnh mẽ từ toàn ngành.
Khi công nghệ tiếp tục trưởng thành và hạ tầng hỗ trợ như GDSO được mở rộng, chiếc lốp xe sẽ không còn là một bộ phận im lặng nữa. Nó sẽ trở thành một cộng sự thông minh, cung cấp những dữ liệu quý giá để giúp chúng ta di chuyển an toàn hơn, vận hành hiệu quả hơn và bảo vệ hành tinh tốt hơn. Cuộc cách mạng lốp thông minh không chỉ nằm ở việc chúng ta đi như thế nào mà còn là chúng ta sẽ để lại dấu vết gì cho tương lai.
* Nguồn tham khảo:
- European Commission, Ecodesign for Sustainable Products Regulation (ESPR), 2024.
- McKinsey & Company, Sustainability and Digital Traceability in Automotive Supply Chains, 2025.
- CLEPA Research Institute, Digital Product Passport and the Future of Tire Recycling, 2024.
